Terugblik per editie

Winnares Almaz Ayana verpulverde op zondag 16 oktober 2022 het parcoursrecord van de TCS Amsterdam Marathon met een tijd van 2.17.20. De Olympisch kampioen 10.000 meter van Rio de Janeiro (2016) liep hiermee de snelste debuuttijd ooit. Bij de mannen triomfeerde Tsegaye Getachew. De 25-jarige Ethiopiër kwam na 2.04.49 over de streep en verbrak zijn persoonlijk record, na een sensationele strijd om de winst. Khalid Choukoud kreeg met zijn tijd van 2.09.34, voor het tweede opeenvolgende jaar de gouden medaille tijdens het Nederlans kampioenschap omgehangen. Leonie Balter kroonde zich als de Nederlandse kampioen bij de vrouwen met een tijd van 2.37.41. In totaal stonden ruim 45.000 deelnemers aan de start van de 46e TCS Amsterdam Marathon. 

De 45e editie van de TCS Amsterdam Marathon, die plaatsvond op zondag 17 oktober 2021, werd gewonnen door Tamirat Tola. Bejubeld door het publiek finishte Tola in een supertijd van 2.03.39. Er werd maar liefst 27 seconden van het huidige parcoursrecord afgehaald. Bij de vrouwen maakte Angela Tanui het feest compleet door anderhalve minuut sneller te lopen dan het oude parcoursrecord bij de dames. Met haar tijd 2.17.57 voerde de Keniaanse in 2021 de wereldranglijst van 2021 aan. Khalid Choukoud werd Nederlands kampioen in 2.10.25. Aan deze 45e editie deden ruim 31.000 deelnemers mee.

De TCS Amsterdam Marathon die gepland stond voor zondag 18 oktober is in 2020 afgelast. Ondanks het sterk aangepaste programma hebben de Gemeente Amsterdam en organisator Le Champion besloten het hardloopevenement te annuleren, gezien het toenemende aantal coronabesmettingen in de hoofdstad. Het internationale karakter van de TCS Amsterdam Marathon vormde ook een nadeel. Deelnemers komen uit de hele wereld: in het Olympisch Stadion zouden normaal gesproken 140 verschillende nationaliteiten aan de start staan. Op zondag 18 oktober werd wel alsog een Virtual Run georganiseerd. Helaas is het niet mogelijk om in de hoofdstad op het parcours de deelnemers samen te brengen, maar middels een Virtual Run kunnen deelnemers alsnog hun voorbereiding belonen met een prestatie. In totaal deden er 6.000 lopers uit 104 verschillende landen mee. De 45e editie vindt plaats op zondag 17 oktober 2021. 

De 44e editie van de TCS Amsterdam Marathon kwam in 2019 op naam van Vincent Kipchumba. Hij snelde in een tijd van 2.05.09 naar de finish. De 29-jarige Keniaan liep als eerste het Olympisch Stadion in, perste er een behoorlijke eindsprint uit en slaagde erin om te winnen na een spannend slotstuk. Bij de vrouwen ging het parcoursrecord aan diggelen: de 20-jarige Degitu Azimeraw zette een sensationele tijd van 2.19.26 op de klok. Abdi Nageeye bekroonde zich tot Nederlands kampioen in 2.07.39. Op zondag 20 oktober stond er een recordaantal van 45.000 deelnemers aan de start van de marathon, Mizuno Halve Marathon en TCS 8 km. Met name de klassieke afstand maakte met een recordaantal van 17.000 inschrijvingen een flinke groei door. Opvallend was ook de toename van het aantal buitenlandse deelnemers. Met in 2019 131 verschillende nationaliteiten aan de start is de TCS Amsterdam Marathon geliefd over de hele wereld. 

Tijdens de 43e editie in 2018 zette Lawrence Cherono wederom een grandioze tijd neer! De TCS Amsterdam Marathon heeft een nieuwe parcoursrecord van 2.04.06. De Keniaan liep ruim een minuten sneller dan zijn persoonlijk- en parcoursrecord, die hij vorig jaar liep. Bij de vrouwen kwam Tadelecht Bekele, ook de winnares van vorig jaar na 2.23.14 over de streep. Door deze toptijd die Lawrence Cherono heeft neergezet is de TCS Amsterdam Marathon op dit moment de snelste marathon van Nederland. Op de tweede plek bij de mannen eindigde Mule Wasihun (2.04.37) en Solomon Deksisa (2.04.40). Bij de vrouwen maakte Shasho Insermu (2.23.28) en Azmera Gebru (2.23.31) het podium compleet. Michel Butter werd bij deze editie Nederlands Kampioen met een tijd van 2.17.18. 

Lawrence Cherono heeft de TCS Amsterdam Marathon 2017 gewonnen in een nieuw parcoursrecord van 2.05.09. Bij de vrouwen zegevierde Tadelech Bekele in een persoonlijk record van 2.21.54De top vijf van de TCS Amsterdam Marathon 2017 was bijzonder snel. Maar liefst vijf atleten liepen onder de 2.06 en daarmee is Amsterdam één van de snelste marathons van de wereld. Naast Cherono, dook ook de nummer twee Norbert Kigen onder het oude parcoursrecord van 2.05.21, dat Daniel Wanjiru in 2016 liep. Kigen deed 2.05.13 over de 42,195 kilometer. Abraham Kiptum maakte het podium met 2.05.26 compleet. Mule Wasihun werd vierde (2.05.39) en Amos Kipruto vijfde (2.05.43). Abdi Nageeye gaf de marathon extra glans door een nieuw Nederlands record te lopen van 2.08.16.  Het oude Nederlandse record van 2.08.21 werd in 2007 door Kamiel Maase eveneens in Amsterdam gelopen.

Daniel Wanjiru won de 41e TCS Amsterdam Marathon in 2016 in een nieuw parcoursrecord van 2.05.21. Pas op het 34 km-punt wist de Keniaan aan te sluiten bij de kopgroep en na een demarrage in het Vondelpark liep hij solo naar de finish in het Olympisch Stadion. Bij de vrouwen was Meselech Melkamu de sterkste in een tijd van 2.23.21. Het Nederlands kampioenschap werd gewonnen door Khalid Choukoud (2.11.23) en Ruth van der Meijden (2.33.44).

Bernard Kipyego heeft tijdens de 40e editie in 2015 voor de tweede opeenvolgende keer de TCS Amsterdam Marathon gewonnen in 2.06.19. Even later lagen vreugde en verdriet dicht bij elkaar in het Olympisch Stadion. Abdi Nageeye verzilverde zijn race over 42,195 km met een ticket voor Rio de Janeiro. Hij bleef met 2.10.24 onder de vereiste 2.11. Michel Butter en Khalid Choukoud grepen net naast de Olympische limiet. Butter noteerde 2.11.08 en Choukoud 2.11.34. Bij de vrouwen ging de winst naar Joyce Chepkirui in 2.24.11. In totaal deden er 45.000 mensen mee met de diverse onderdelen.

De 39e editie van de TCS Amsterdam Marathon in 2014 is gewonnen door Bernard Kipyego in 2.06.22. De 28-jarige Keniaan kon het beste omgaan met de lastige weersomstandigheden en bekroonde zijn goede vorm door zijn eerste grote marathon te winnen. Hij bleef daarmee ruim boven het parcoursrecord van 2.05.36, maar verbeterde wel zijn persoonlijk record. Trainingsgenoot Lucas Rotich en John Mwangangi eindigden als nummer twee en drie en liepen ook sneller dan ooit (2.07.18 en 2.07.28). Bij de vrouwen was Betelhem Moges de snelste in 2.28.35. 44.094 hardlopers schreven zich in voor de diverse onderdelen (marathon, Mizuno Halve Marathon, TCS 8 km en kinderlopen). Met bijna 16.000 ingeschreven marathonlopers is de TCS Amsterdam Marathon de grootste marathon van Nederland en behoort tot de grootste marathons van Europa.

Mister Amsterdam heeft tijdens de 38e TCS Amsterdam Marathon in 2013 zijn rol waargemaakt. Wilson Chebet scherpte het parcoursrecord met vijf seconden aan tot 2.05.36. Dat betekende zijn derde winst op rij, een bijzondere prestatie. Bij de vrouwen was de winst eveneens voor Kenia. Valentine Kipketer ontving de bloemen na 2.23.02. De TCS Amsterdam Marathon, die voor het eerst in het bezit is van het IAAF Gold Label, ontving  meer deelnemers dan ooit. Er schreven maar liefst 42.600 hardlopers zich in op de diverse onderdelen (marathon, Mizuno Halve Marathon, TCS 8 km en kinderlopen).

Tijdens de 37e TCS Amsterdam Marathon in 2012 zijn beide parcoursrecords uit de boeken gelopen. Wilson Chebet dook drie seconden onder het oude record en zette 2.05.41 op de klok. Meseret Hailu scherpte het record met bijna een minuut aan tot 2.21.09. Michel Butter bekroonde zijn vorm met een prachtige tijd van 2.09.58. De Ethiopische Bentayehu Assefa kwam als tweede over de finish in het Olympisch Stadion na 2.06.22. Derde werd landgenoot Abrha Gebretsadik die volgde op één seconde. Ondanks de wat tegenvallende weersomstandigheden is er enorm hard gelopen in Amsterdam.

Wilson Chebet heeft de 36e TCS Amsterdam Marathon in 2011 gewonnen in 2.05.53. Hij kwam daarmee negen seconden te kort om het parcoursrecord van dat jaar er voor te verbreken. Bij de vrouwen werd het parcoursrecord uit 2002 verbroken door Tiki Gelana. Zij finishte in het Olympisch Stadion na 2.22.08. Lornah Kiplagat liep ruim onder de limiet voor de Spelen en zette 2.25.52 op de klok en werd daarmee Nederlands kampioen en derde in het vrouwenveld. Michel Butter werd bij de mannen Nederlands kampioen in een dik persoonlijk record van 2.12.59. Onder ideale omstandigheden gingen ruim 35.000 deelnemers mee aan de diverse onderdelen.

Tijdens de 35e Amsterdam Marathon in 2010 is een geweldig parcoursrecord gelopen. De Ethiopische atleet Getu Feleke liep 2.05.44. Tweede werd debutant op de marathon, Wilson Chebet. Hij liep een tijd van 2.06.12. Bij de vrouwen won Alice Timbilil in een goede 2.25.03. Beste Nederlander werd Ronald Schroër in 2.16.56. Miranda Boonstra werd eerste Nederlandse in 2.34.24. De Amsterdam Marathon kende een record aantal inschrijvingen. Maar liefst 31.463 schreven zich in.

De weersomstandigheden waren ideaal in 2009 tijdens de 34e editie, met als gevolg snelle tijden. De debutanten maakten hun optreden meer dan waar, doordat Gilbert Yegon het parcoursrecord uit 2005 (2.06.20) verbrak. Ook de nummer twee, Keniaan Elijah Keitany maakte indruk met zijn geweldige debuut van 2.06.41. Vijf atleten liepen een tijd onder de 2.08. Bij de dames ging de winst naar de Ethiopische Eyerusalem Kuma (2.27.43). Hilda Kibet had het zwaar in haar tweede marathon. Ze finishte in een persoonlijk record van 2.30.33, twee minuten sneller dan haar oude record, eveneens gelopen in Amsterdam. Kibet pakte net als Koen Raymaekers (2.12.59) de nationale titel tijdens het Nederlands Kampioenschap Marathon.

2008 Gaat de boeken in als de editie van de mogelijkheden, maar een straffe tegenwind op het laatste stuk verpeste uiteindelijk de kansen op een snelle tijd. Winnaar werd de Keniaan Paul Kiprop Kirui in 2.07.52, gevolgd door de talentvolle Ethiopische debutant Chala Dechase. Derde werd de Keniaanse winnaar van 2004 Robert Cheboror. De Noord-Hollander Hugo van den Broek keerde na lang blessureleed, een verhuizing naar Kenia én een wisseling van trainer terug op de weg en toonde zich uitermate verheugd met zijn 2.13.51. Bij de vrouwen ging de overwinning naar een debutante op de marathon, Lydia Cheromei. De Keniaanse liep 2.25.27 na lange tijd van het wedstrijdtoneel verdwenen te zijn geweest wegens de geboorte van haar dochtertje.

De 32ste editie in 2007 verliep in een droomscenario. De Keniaan Emmanuel Mutai verraste door met zijn winnende tijd van 2.06.29 slechts 9 seconden boven het parcoursrecord blijven. Maar liefst elf atleten bleven binnen de 2.10.00, waarvan Kamiel in een fantastisch nieuw Nederlands record van 2.08.21 finishte. De overwinning in de dames race ging naar de Keniaanse Magdaline Chemjor. In haar debuut won ze knap in 2.28.16.

De wind voorkwam in 2006 snelle eindtijden bij de toplopers. Wel was er een ongekend spannende finish om de titel bij de mannen. Debutant Solomon Bushendich (2.08.52) uit Kenia klopte in de laatste meters zijn landgenoot Bernard Barmasai met slechts twee seconden verschil.

Het 30-jarige jubileum werd in 2005 opgesierd door voor het derde jaar op rij een parcoursrecord bij de mannen. Niemand minder dan Haile Gebrselassie haalde drie seconden af van het één jaar eerder door Cheboror gelopen record. De 2.06.20 van de 31-jarige Ethiopiër was tevens goed voor de beste tijd wereldwijd gelopen in 2005.

Robert Cheboror schreef in 2004 geschiedenis door met een tijd van 2.06.23 het pas 1 jaar oude parcoursrecord op zijn naam te zetten.

Kamiel Maase brak in 2003 op indrukwekkende wijze het 23 jaar oude Nederlands record van Gerard Nijboer met een tijd van 2.08.31. De 26-jarige Keniaanse atleet William Kipsang brak het parcoursrecord met 2.06.39. Na in 2002 gezakt te zijn naar de vijfde plek op de ranglijst van gemiddeld snelste marathonsteden, klom Amsterdam in 2003 weer ijzersterk terug naar plaats 4, waarmee het tevens Nederlands hoogst gerangschikte marathon werd en ‘Rotterdam’ voorbij ging.

De traditie van snelle tijden werd in 2002 doorgetrokken door maar liefst zes lopers die erin slaagden onder de 2.09.00 te lopen. Winnaar werd Benjamin Kimutai Kosgei uit Kenia in 2.07.26. Minstens zo opzienbarend was het parcoursrecord bij de vrouwen van de Ethiopische Gete Wami (2.22.19).

Op sportief gebied zorgden de Fransman Driss El Himer (2.07.02) en Josphat Kiprono (2.07.06) ervoor dat Amsterdam in 2001 opschoof naar plaats 4 op de ranglijst van de gemiddeld snelste marathonsteden.

In het jaar 2000 vierde de marathon van Amsterdam, met een geheel nieuwe organisatie, haar 25ste editie. Voor het eerst sinds 1978 was het gerenoveerde Olympisch Stadion weer de finishlocatie, om daar Spanjaard Javier Cortes als winnaar in 2.08.57 te begroeten.

In 1998 verbeterde de Ierse Catherina McKiernan met de fabelachtige tijd van 2.22.23 het oude parcoursrecord, dat sinds 1993 op naam stond van de Japanse atlete Yoshiko Yamamoto (2.29.12). Een internationale doorbraak vormde echter de marathon van 1999. Liefst vier atleten legden de 42.195 meter binnen de 2.07.00 af. Zij brachten Amsterdam binnen de top-10 van gemiddelde tien beste marathonsteden ter wereld (op plaats 7).

De marathon is tot 1989 op de Dam gebleven. Op het Museumplein kreeg Amsterdam in 1990 een nieuwe start- en finishlocatie. Via de RAI en de Amsterdam ArenA kwam de Amsterdamse marathon weer in de oude omgeving terug. De marathon van Amsterdam won vanaf 1996, toen de wedstrijd voor de eerste maal in november werd gehouden, enorm aan kwaliteit. De toen nog volledig onbekende Keniaan Joseph Chebet, die zijn eerste wedstrijd buiten zijn geboorteland liep, gaf Amsterdam in volle storm een aantrekkelijke tijd bij de mannen (2.10.57). Daarna volgde zijn landgenoot Sammy Korir, die zowel in 1997 (2.08.24) als in 1998 (2.08.13) won.

In het inmiddels vervallen Olympisch Stadion lag toen (voorlopig) voor de laatste maal de finish. ‘Wij zijn toen, nadat de marathon in 1978 niet was gehouden, naar de Dam als start en finish gegaan’, herinnert zich Wim Visser, die vele jaren bij de organisatie betrokken is geweest. In deze periode was de Dam finishlocatie van een van Amsterdams meest memorabele marathons ooit, de marathon van 1980. Op 26 april kreeg Gerard Nijboer aansluiting bij de wereldelite en scherpte hij het Nederlands record aan tot 2.09.01. Een tijd die maar liefst 23 jaar Nederlands snelste zou blijven en destijds niet alleen een Europees record betekende, maar ook de tweede beste tijd ooit wereldwijd gelopen (alleen de Australiër Derek Clayton was in 1969 in Antwerpen met 2.08.34 ooit sneller geweest).

Het initiatief tot de huidige Amsterdam Marathon werd in 1974 genomen door AV’23. De club kwam al snel tot de conclusie dat bij het organiseren van een dergelijk evenement hulp van andere clubs noodzakelijk was. AV’23 vond die steun bij Blauw Wit, Sagitta, ADA, ATOS en Startbaan. Op 3 mei 1975 werd de eerste marathon van Amsterdam in zijn huidige vorm gehouden. Start en finish lagen in het Olympisch Stadion. De Deen Joergen Jensen werd de eerste winnaar in 2.16.51. Een jaar later kwam Karel Lismont, de regerende Europese kampioen (Helsinki, 1971) en tweede van de Olympische Spelen van München (1972) naar Amsterdam. De kleine onverzettelijke atleet, in België nog steeds beschouwd als de beste marathonloper die het land heeft voortgebracht, won in zeer warm weer. Een jaar later kwam met Bill Rodgers opnieuw een grootheid naar Amsterdam. De Amerikaan die in 1975 Boston had gewonnen in 2.09.55, zegevierde souverein.

Op 5 augustus 1928 passeerde Boughèra Mohamed El Ouafi in 2.32.57 in het Olympisch Stadion de finish als winnaar van de Olympische marathon van Amsterdam. El Ouafi’s tijd, die in 1928 van zijn coach tien gulden kreeg met de woorden ‘ga je nu maar in Amsterdam amuseren’, wekt geen verbazing meer. Het fenomeen marathon spreekt echter nog vele miljoenen aan. Amsterdam heeft na Enschede (1947) de oudste marathon van Nederland. Bekijk via www.sportgeschiedenis.nlfilmbeelden van de Olympische marathon van 1928.

Meervoudige winnaars waren er in het verleden slechts enkele keren te noteren. Deze eer vielen Gerard Nijboer (4x), Wilson Chebet (3), Cor Vriend (2x), Sammy Korir (Kenia, 2x), Ferenc Szekeres (Hongarije, 2x) en bij de dames Plonie Scheringa (2x) en Marja Wokke (2x) ten deel.